Een geschenk van een goede kennis – een zwaard in een prachtig met zilver beslagen schede – bleek de start van een fascinerend onderzoek. Dit intrigerende object, dat de tand des tijds opmerkelijk goed heeft doorstaan, riep meteen vragen op. Wie was de zwaardveger, de meester achter dit wapen? De herkomst is niets minder dan verbluffend.
Er bestaat een prent van Jan Luyken uit 1694 getiteld De Swaardveeger. De ondertekst begint met ‘Een Schaapie dat nooid bloed vergoot, en draagd geen wolfsklaau aan zyn poot’ en weidt vervolgens uit over de man die zwaarden en sabels kan smeden. De term ‘zwaardveger’ kwam mij bekend voor, want enige tijd geleden kreeg ik van een goede kennis een zwaard in een schede met zilveren beslag. De maker wordt erop vermeld met de tekst ‘Johan duijk Mr swaardveger tot Middelburge’.
Het zwaard zelf is 75 cm lang en versierd met jachttaferelen. Op de ene zijde is de hertenjacht te zien: een hond rent achter een hert aan, en de andere zijde bevat een afbeelding van eenzelfde hond die een wild zwijn opjaagt. Het object is zeer fraai versierd met ingeslagen goud, een techniek die van oudsher ‘damascene’ wordt genoemd, omdat het naar verluidt in de oudheid werd ontdekt in Damascus.
Eerst dacht ik, net als de gever, dat het zwaard gemaakt was in Middelburg, Zeeland. Maar een bevriende veilinghouder sprak zijn twijfel hierover uit en terecht. Want er blijkt een Middelburge te bestaan in België, in de buurt van Maldegem. De geschiedenis van deze plaats, op dit moment een onbeduidend dorpje met ongeveer zeshonderd inwoners, is interessant. Het Belgische Middelburge was oorspronkelijk in bezit van de abdij in het Zeeuwse Middelburg.