turner en constable

Turner & Constable. Duel in het hart van de romantiek

De vriendschappelijke rivaliteit tussen de schilders William Turner en John Constable is een van de belangrijkste hoofdstukken uit de geschiedenis van de Britse kunst. Twee mannen, twee wereldvisies, twee artistieke temperamenten die tegenover elkaar kwamen te staan binnen de Engelse romantiek: Turner, de alchemist van de hemel en het licht, tegenover Constable, de dichter van de aarde en de wolken.

TEKST: Christophe Dosogne

Hun strijd, die zich afspeelde in de eerste helft van de 19e eeuw, is er een van diepe esthetische spanningen, vaak ingegeven door de context van de romantiek: een tijdperk in beweging, verslingerd aan grootsheid en emoties, waarin men het alledaagse wilde sublimeren en de ziel van de natuur tot uiting wilde brengen op het doek. In deze context, waarin de concepten Lux (Latijn voor ‘licht’) en Nox (Latijnse naam voor Nyx, de Griekse godin van de nacht) tegenover elkaar stonden, werd de Royal Academy of Arts in Londen in het voorjaar van 1832 het toneel van een gedenkwaardige confrontatie.

edith van Leckwyck

Ontmoeting over tijd heen

Karlijn de Jong spreekt met enthousiasme over de tentoonstelling Dit is Edith van Leckwyck en de keuzes die zij als gastconservator maakte bij het samenstellen ervan. Met een scherp oog voor authenticiteit en historische context bracht zij deze lange tijd vergeten kunstenaar opnieuw onder de aandacht. De expositie vertelt het levensverhaal van Van Leckwyck aan de hand van haar werk, invloeden en persoonlijke keuzes.

Wat was het uitgangspunt of de eerste vonk voor deze expositie?
“In 2022 werkte ik mee aan de tentoonstelling Vrouwenpalet, een samenwerking van Museum Dr8888 en Museum De Wieger. Daar zag ik voor het eerst werk van Edith van Leckwyck. Ik voelde een schok: waarom kende ik deze kunstenaar nog niet? Haar schilderijen sprongen eruit door de authenticiteit, het opvallende kleurgebruik en de bijzondere onderwerpen. Ik wist meteen dat ik meer over Van Leckwyck wilde weten.

jan vander vaart

Jan van der Vaart: aardewerk is paardewerk

Een tentoonstelling in Kunstmuseum Den Haag en een nieuwe monografie werpen licht op het leven en werk van Jan van der Vaart, de keramist die design bereikbaar maakte zonder zijn ambacht te verloochenen. Zijn tulpentorens, vazen en kandelaars zijn geliefd bij kunstverzamelaars én kringloopjagers.

TEKST: Belinda Visser FOTOGRAFIE: Erik en Petra Hesmerg

Jan van der Vaart (1931-2000) noemde zichzelf liever pottenbakker dan kunstenaar. In zijn paspoort stond het woord letterlijk genoteerd. Hij had een hekel aan pretenties en vond dat keramiek in dienst moest staan van het dagelijks leven. “De vaas an sich, als frivool kunstobject, dat zie ik niet zitten”, zei hij in een interview. Zijn werk was bedoeld om gebruikt te worden, niet om in vitrines te verdwijnen. Jan de Bruijn, conservator toegepaste kunst en vormgeving van het Kunstmuseum, is samensteller van de overzichtstentoonstelling en hoofdauteur van de eerste monografie over de keramist. Hij herkent die houding in alles wat Van der Vaart deed. “Jan hield niet van allures, ook niet in keramiek. Decoratie vond hij niet echt nodig”, zegt hij. “Houd het eenvoudig, de wereld om ons heen is al een chaos. Dus die vaas of dat object mag vrij simpel zijn en een dienende rol hebben.”

Nicolas Besnier

Nicolas Besnier opnieuw opgeblonken

Het is nu al bijna drie eeuwen geleden dat het discrete geluid van zijn hamers in de ateliers van het Louvre verstomde. Toch komt het oeuvre van Nicolas Besnier, de officiële edelsmid van koning Lodewijk XV, nu weer in de schijnwerpers te staan, dankzij de aankoop van een collectie edelsmeedwerk door het grootste museum ter wereld. Een comeback die door de markt wordt ondersteund.

TEKST: Christophe Dosogne

In november 2019, op een veiling bij Christie’s, maakte de Franse staat, op initiatief van het Louvre, gebruik van zijn voorkooprecht op acht van de vijftien geïnventariseerde stukken van het ‘toilette de Modène’. Dit ensemble van vermeil, vervaardigd in het eerste kwart van de 18e eeuw, was geschonken aan Charlotte-Aglaé van Orléans (1700-1761), de dochter van regent Filips van Orléans en Françoise-Marie de Bourbon, kind van Lodewijk XIV en zijn favoriete Madame de Montespan. In 1720 werd deze kleindochter uit een buitenechtelijke relatie van Lodewijk XIV de hertogin van Modena, door haar huwelijk met Francesco III d’Este (1698-1780). Speciaal voor deze gelegenheid vervaardigde de getalenteerde edelsmid Nicolas Besnier (1686-1754) een weelderig toiletgarnituur voor haar, dat wordt beschouwd als het pronkstuk van het meest complete en belangrijkste servies van de familie van Orléans, en het enige dat op miraculeuze wijze aan de koninklijke en revolutionaire smeltovens is ontsnapt.

250 jaar Breguet

Jubileumveiling Breguet

Met een veiling viert Sotheby’s op 9 november 250 jaar Breguet. Abraham-Louis Breguet (Neuchâtel 1747-Parijs 1823) staat bekend als de vader van de moderne horlogerie. Hij veroorzaakte een revolutie met verschillende innovaties die het horlogevak blijven beïnvloeden. In Genève gaan meer dan zestig uitzonderlijke, oude en nieuwere stukken onder de hamer.

TEKST: Ben Herremans

“De taak om onze geschiedenis te tonen en een open communicatie te voeren, nemen we ernstig”, zegt Emmanuel Breguet, terwijl hij COLLECT rondleidt in het Breguet Museum. Het bevindt zich in Parijs op de tweede verdieping van de merkboetiek aan de Place Vendôme.

De museumdirecteur, historicus, vicepresident en ‘head of patrimony’ stamt rechtstreeks (zevende generatie) af van Abraham-Louis Breguet, in 1775 stichter van het gelijknamige horlogemerk. Hij werkt nauw samen met Sotheby’s dat voor de 250e verjaardag de grootste veiling van Breguet-horloges in meer dan dertig jaar opzet.

Patricia Urquiola

Design voor een hybride realiteit

In het kader van Europalia Spanje presenteert het Centre d’innovation et de design (CID) in Le Grand-Hornu een tentoonstelling over een van de belangrijkste ontwerpers van het moment: Patricia Urquiola. Meta-morphosa neemt de bezoeker mee in haar creatieve universum, dat continu in transformatie is.

TEKST: Elien Haentjens

Weinig ontwerpers drukten de laatste jaren meer hun stempel op de internationale designwereld dan de Spaanse, in Italië residerende Patricia Urquiola (°1961). Na haar studies in Madrid en Milaan werd ze assistent-professor bij Achille Castiglioni en Eugenio Bettinelli. Later hielp ze Vico Magistretti bij de productie van de meubels van het Italiaanse De Padova en leidde ze de Lissoni Associati designstudio. Na die leerschool bij de grote Italiaanse meesters richtte ze in 2001 haar eigen studio op.

Beatrix Bourdon

‘BRAFA is eclectisch en familiaal’

Eind januari zijn er weer acht dagen BRAFA in Brussel. De beste kunst- en antiekgaleries van rond de Zavel bereiden zich voor op de beurs. BRAFA-directeur Beatrix Bourdon wandelt langs enkele deelnemende galeries en spreekt de kunsthandelaren.

TEKST & FOTO”S: Koos de Wilt

BRAFA-directeur Beatrix Bourdon begint haar wandeling op het Albertinaplein, bij een standbeeld van de muziek- en kunstminnende koningin Elisabeth met daartegenover het ruiterstandbeeld van haar man Albert I, de koning die, aldus de als historicus opgeleide beursdirecteur, een belangrijke rol heeft gespeeld bij de ontwikkeling van België. “Hij heeft het land uit de Eerste Wereldoorlog getrokken en gemoderniseerd”, stelt ze. “Ik denk dat de koning hier in België belangrijk om dit land bijeen te houden, zoals deze plek in het noorden en zuiden van de stad verbindt, het lage en hoge deel van Brussel. Hij was ook belangrijk voor de cultuur, net als de huidige koning.”

De draak: angstaanjagend en fascinerend

Sinds mensenheugenis bestaat de draak, op alle continenten. Voor sommigen is het fabelwezen een positieve kracht, voor anderen een kwaadaardig monster, maar hoe dan ook behoort dit reptielachtige wezen tot de meest fascinerende uit de vele mythische bestiaria. Sporen ervan zijn teruggevonden tot bij de homo sapiens, wat bewijst dat dit hybride dier de mens al sinds de dageraad der tijden fascineert, ongetwijfeld als gevolg van de ontdekking van de anders onverklaarbare fossielen van dinosaurussen.

TEKST: Anne Hustache

De draak is waarschijnlijk ontstaan in Afrika, waar hij werd ingezet om het water te bewaken. Hij verspreidde zich vervolgens naar Zuidoost-Azië en daarna naar Amerika, om zijn reis rond de wereld te eindigen in Europa. Het fabeldier heeft natuurlijk verschillende mutaties ondergaan. In het Westen, waar hij een reptielachtig lichaam, leeuwenpoten en vleermuis- of adelaarsvleugels heeft, belichaamt hij het symbool van meedogenloze waakzaamheid en spuwt hij indien nodig vuur. Dit verschrikkelijke beest, geassocieerd met het kwaad, wordt fel bestreden door verschillende heiligen, zoals de onverschrokken ridder Joris, en Michaël, die hem velt. De welbekende afbeelding van Sint-Joris lijkt overigens te zijn ontleend aan een thema dat zijn oorsprong vindt in het oude Egypte.

manga strips

Verslaat Astroboy Kuifje?

In België en Frankrijk zijn manga’s vandaag de dag de onbetwiste motor achter de verkoop van stripverhalen. Voor verzamelaars blijft deze grafische kunst nog steeds een nichemarkt. Want het is een complexe markt, met name door de zeldzaamheid van de originelen.

TEKST: Gilles Bechet

Bij de jongere generaties zijn manga’s bijzonder populair, maar door veel andere stripliefhebbers worden ze nog steeds niet begrepen. Aan vooroordelen geen gebrek. Manga wordt vaak gezien als een voor buitenstaanders moeilijk te begrijpen kunstvorm, met een sterk gestileerde beeldtaal, gebaseerd op close-ups die intense emoties laten zien, een overvloed aan onomatopeeën en minimalistische decors. Wie echter de moeite neemt om de wereld van de manga’s te ontdekken, merkt al snel dat het een zeer diverse wereld is, vol grafische pareltjes die niet onderdoen voor hun Europese en Amerikaanse tegenhangers.

Toesja de Vries

“Wij handelen in draaghorloges, geen werkhorloges”

Vintage horloges zijn in de afgelopen decennia steeds duurder geworden, soms aanzienlijk duurder. Het zijn niet alleen een van de weinige sieraden die een man draagt, maar ook spullen waarmee mensen laten zien wat en wie belangrijk voor hen is.  COLLECT sprak Toesja de Vries, eigenaar van Amsterdam Watch Company.

TEKST & FOTO’S: Koos de Wilt

Heel vroeger lieten mensen hun dagindeling simpelweg bepalen door het op- en ondergaan van de zon. Vanaf de ontdekkingsreizen ontstond er belangstelling voor de juiste tijdmeting. Daarom zagen rond 1600 de eerste door een veer aangedreven halshorloges het licht, en ook tafelklokjes deden hun intrede. Beroemd is het verhaal van Christiaan Huygens, die in 1657 de slingerklok uitvond.

Obsessed Jewelry Fair

Van broche tot performance

Voor de vijfde keer brengt het festival Obsessed! Jewellery Festival een rijk programma van lezingen, studiobezoeken, performances en tentoonstellingen rond het hedendaagse juweel. Ieder weekend van november staat de artistieke scene in een andere stad in de kijker, van Amsterdam, Rotterdam en Nijmegen tot Hasselt en Antwerpen.

TEKST: Elien Haentjens

Om de Nederlandse scene van het artistieke juweel nieuw leven in te blazen richtte Current Obsession in 2013 een magazine rond juwelen op. Sinds 2017 organiseert het platform om de twee jaar ook een festival, dat intussen met Antwerpen een Belgisch luik heeft. “Met figuren als Emmy van Leersum, Gijs Bakker en later Ruudt Peters en Ted Noten beschikt Nederland over een rijke juwelentraditie”, vertelt oprichter en creatief directeur Marina Elenskaya. “Tegelijk voelden we dat de nieuwe generatie meer ondersteuning nodig had en wilden we verschillende initiatieven, zoals de Sieraad Art Fair, CODA museum en de juwelencollectie van het Rijksmuseum met elkaar verbinden.”

Maria Roosen

‘Mijn werk werd een vorm van overleven’

Een tentoonstelling in en voor het Stedelijk Museum Schiedam staat stil bij het kunstenaarsleven van de grande dame van de Nederlandse beeldende kunst, Maria Roosen. Zelf staat de kunstenaar ondertussen allerminst stil.

TEKST & FOTO’S: Koos de Wilt

Maria Roosen (°1957, Oisterwijk) maakt gebruiksvoorwerpen, bedoeld om gevoelens weer te geven. Het zijn gevoelens die gedachten oproepen bij haar onderwerpen: groei, bloei, vruchtbaarheid, liefde en vergankelijkheid, en dat vaak vanuit een vrouwelijk perspectief, zo legt ze uit aan de enorme tafel in haar loftachtige huiskamer. Ze werkt in zachte en harde  materialen: glas, papier en textiel, en soms zelfs in staal. Het ambachtelijke maakproces is voor haar even belangrijk als het uiteindelijke resultaat.

Erwin Olaf

De persoonlijke vrijheid van Erwin Olaf

Twee jaar geleden na de dood van Erwin Olaf eert Stedelijk Museum Amsterdam de Nederlandse fotograaf met een tentoonstelling. Samensteller Charl Landvreugd: “Bij zijn laatste werken denk je onwillekeurig: dit kán gewoon niet waar zijn, hoe heb je dít kunnen maken?”

TEKST: Ben Herremans

Zijn overlijden was aangekondigd, toch stierf hij tamelijk onverwacht. Bij de internationaal vermaarde fotograaf Erwin Olaf (op 2 juli 1959 in Hilversum geboren als Erwin Olaf Springveld) werd in 1996 longemfyseem vastgesteld. De ziekte kortte zijn levensverwachting in. Alsnog plotseling overleed hij op 20 september 2023, enkele weken na een ogenschijnlijk geslaagde longtransplantatie.

Meester IS

Wie was Meester I.S.?

Een van de grootste raadsels uit de schilderkunst van de Nederlandse 17e eeuw is een kunstenaar die signeerde met de letters I.S. Niemand weet wie schuilgaat achter de verbazingwekkende schilderijen van deze tijdgenoot van Rembrandt.

TEKST: Bernadette van der Goes

“Altijd vreemde personen of vreemde kleding”, zo beschreef de Duitse kunsthistoricus Wilhelm von Bode in 1891 de schilderijen die hij kende van Meester I.S. Wie was deze monogrammist die in een realistische stijl tronies, portretten en genrestukken van geleerden in hun studeerkamers schilderde? Het merendeel van de schilderijen is van hoge kwaliteit en bevindt zich in belangrijke internationale museumcollecties.

Ze herinneren sterk aan het werk van Nederlandse schilders uit de 17e eeuw, maar ook weer niet helemaal, want vergeleken daarmee zien de schilderijen van Meester I.S. er vaak een beetje uitheems uit. De voorwerpen in de genrestukken en de kleding van de afgebeelde personen wijzen op een andere herkomst. Door hun bijzondere uitdossing zijn het duidelijk mensen die niet uit Nederland komen.

de mannen van Michelangelo

Michelangelo was dol op mannen

In de kunst van Michelangelo hebben mannen bijna altijd de hoofdrol. Hun naakte, gespierde lichamen fascineerden de kunstenaar eindeloos. En hij hield van hen. Voor het eerst is er nu een tentoonstelling over de mannen in zijn werk en leven.   

TEKST: Bernadette van der Goes

Michelangelo Buonarroti (1475-1564) was een reus. Alles wat hij schiep was groots, spectaculair, vernieuwend en nooit eerder vertoond. Niet voor niets noemden tijdgenoten hem ‘Il Divino’, de goddelijke. Hij was beeldhouwer, schilder, tekenaar, architect en dichter. Keer op keer verblufte hij zijn tijdgenoten met zijn originaliteit en de ongekende kracht van zijn beeldtaal. Vol ontzag duidden zij zijn uitzonderlijke talent en creativiteit aan met het woord ‘terribilità’: vreeswekkendheid. Bij alle grote opdrachten die Michelangelo kreeg schoot hij rechtstreeks in de roos, of het nu ging om een metershoge sculptuur van de Bijbelse held David, om frescoschilderingen in de Sixtijnse kapel of om allegorische grafmonumenten voor de machtige familie De’ Medici. Kunstwerken die ons nu nog steeds ontzag inboezemen.

Dagoty

Dagoty’s gouden verleiding

Het porselein van Dagoty, geproduceerd aan het begin van de 19e eeuw in Parijs, staat bekend om de elegantie van zijn vormen, de kleurrijke pracht van zijn versieringen en een speciale, uit duizenden te herkennen verguldingstechniek. We blikken terug op de prestigieuze geschiedenis van de fabriek, die zijn naam heeft geleend aan een veilinghuis in Brussel, tegenwoordig gespecialiseerd in stripverhalen, speelgoed en synthetische diamanten.

TEKST: Christophe Dosogne

Pascal Di Egidio, erfgenaam van een handelaarsfamilie die zich in het centrum van Brussel had gevestigd onder de naam L’Egide en gespecialiseerd was in 19e-eeuwse keramiek, opende enkele jaren geleden veilinghuis Dagoty Auction, genoemd naar de prestigieuze fabriek in Parijs. Die keuze werd ingegeven door een familiepassie. “Ik heb meer dan vijftien jaar met mijn ouders gewerkt in Galerie L’Egide, in 1992 opgericht aan het Sint-Jansplein”, vertelt Di Egidio. “De winkel had als specialisatie porselein, vooral van de mooiste Europese fabrikanten, waaronder Dagoty. Voor mij was het een naam die goed klonk en verwees naar die uitgelezen productie, die ik ten zeerste waardeer. Dagoty Auction specialiseerde zich eerst in stripverhalen, daarna in speelgoed en sinds een jaar in de snelgroeiende markt van synthetische diamanten.”

murano glas

Soffiati en het modernisme dat niemand zag komen

De italiaanse term ’soffiati’ verwijst naar een specifieke Murano-productie van transparant dunwandig geblazen glas, geïntroduceerd in het eerste kwart van de 20e eeuw. Hoewel destijds beschouwd als modern en vernieuwend, zijn de vormen stilistisch gebaseerd op oudere glasstijlen.

TEKST: Marc Heiremans

In de vroege 20e eeuw beheersen drie grote glasblazerijen de productie van artistiek glas op Murano: Artisti Barovier, Fratelli Toso en Andrea Rioda. Het zijn drie op zichzelf staande entiteiten, maar hun productie uit deze periode is nagenoeg niet van elkaar te onderscheiden. Dat is het gevolg van hun afhankelijkheid van dezelfde afnemers, die in grote mate het uitzicht van de productie van de glasblazerijen bepalen. Deze invloedrijke verdelers hebben in Venetië uitgebreide luxueuze toonzalen, zogenaamde ‘stabilimenti’, in de buurt van toeristische trekpleisters waar behalve Murano-glas ook spiegels, verlichting, meubels, bronzen en kostbare Venetiaanse stoffen worden aangeboden.

mark grol

‘PAN Amsterdam moet aanvoelen als een snoepwinkel’

PAN Amsterdam is al bijna veertig jaar de plek is waar de kunst- en antiekhandel bij elkaar komt. En Mark Grol, directeur van de kunstbeurs, breidt het aanbod van objecten steeds meer uit. Hoe zit dat precies?

TEKST & FOTO”S: Koos de Wilt

Mark Grol werkt al zo’n dertig jaar in de commerciële kunstwereld. In 2019 werd de kunsthistoricus directeur van PAN Amsterdam, na een lange internationale carrière bij veilinghuis Sotheby’s en een paar jaar als managing director bij de prestigieuze galerie en uitgever Cahiers d’Art in Parijs. Lange tijd werkte hij, onder andere sinds 2006 als managing director van Sotheby’s Nederland, op de Boelelaan aan de Zuidas, precies twee panden naast waar hij nu weer kantoor houdt met zijn kleine PAN-organisatie.